نام فارسی: زردچوبه
نام علمی: Curcuma longa
نام عمومی: Turmeric, Curcuma, Indian saffron
نام انگلیسی: Turmeric, Curcuma
نام خانواده: Zingiberaceae (زنجفیل)
گیاه شناسی:
زردچوبه پیاهی است علفی، پایا و دارای ریزوم هایی که از آن ساقه هوایی به ارتفاع یک تا یک و نیم متر خارج می شود. برگ های این گیاه در قاعده ساقه تقریباً غلاف دار و در بالای ساقه بدون غلاف هستند. ساقه گلدار از بین برگ ها خارج شده و به رنگ سبز مایل به زرد یا زرد است. قسمت مورد استفاده ریزوم هاست که کشت کاران پس از کندن و بیرون آوردن آن از زمین، ریشه های فرعی را جدا کرده و پس از شست و شو، در آفتاب خشک می کنند؛ سپس به مصرف می رسانند. زردچوبه در ایران نمیروید و جزئ اقلام وارداتی است.
ترکیبات مهم:
مهمترین ترکیبات زرد چوبه پیگمان های زرد رنگی، از دسته کور کومینوزید ها هستند. این مواد به میزان 5_3 در صد زردچوبه را تشکیل می دهند و ترکیبات اصلی آن شامل کورکومین و دروکسی کورکومین است. ترکیبات دیگر شامل اسانس به میزان 7_2 در صد است که مهمترین مواد ان شامل بیس آبولن، گواین، زرماکرن، تورمرون، زینجیبرن و کورلون هستند. با توجه به مقادیر متفاوت مشتقات بیس آبولن در گونه های مختلف زردچوبه، می توان گونه های مختلف آن را تشخیص داد.
دارو شناختی و اثرات مهم:
مهمترین خاصیت زردچوبه، خاصیت صفرا آوری آن است. از دیگر خواص آن اثرات آنتی اکسیدان، ضد التهاب، ضد سموم بعضی مار ها، ضد ورم، ضد سموم کبدی، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد نفخ و مقوی معده می باشد.
مهم ترین اثرات گزارش شده:
ضد آمیب، ضد درد، ضد اسید معده، ضد آرتریت، ضد باکتری، پادزهر ارسنیک، ضد ادم، ضد حساسیت، ضد سرطان، ضد ویروس ایدز، ضد موتاژن، ضد اکسیدان، ضد پسوریازیس، ضد تب، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد تورم معده، ضد نفخ، قابض، ادرار آور، خلط آور، محافظ معده، بند آورنده خون، محافظ کبد، کاهش دهنده چربی خون، مقوی معده، مقوی رحم، قارچ کش، کرم کش، محرک سیستم ایمنی و محرک ترشح موکوس.
فرآورده های دارویی:
حدود 70 فراورده دارویی زردچوبه در نقاط مختلف جهان تهیه و مصرف می شوند. بیشتر این محصولات مربوط به برطرف کردن مشکلات صفرا و به عنوان صفرا آور هستند. از زردچوبه به صورت پودر در تغذیه استفاده می شود. همچنین به صورت مخلوط به شکل ادویه در جهان مصرف زیادی دارد و یکی از پر مصرف ترین اشکال آن به صورت پودر کاری است.
نکات قابل توجه:
1- برای مصرف دارویی زردچوبه، می توان آن را در کپسول های پانصد میلی گرمی ژلاتینی که در داروخانه ها به فروش می رسند پر و استفاده کرد.
2- برای نگه داری زرد چوبه نباید از ظروف پلاستیکی استفاده کرد. بهترین ظروف آلومینیومی و شیشه های رنگی (قهوه ای) هستند. همچنین درب ظرف باید کاملاً بسته باشد.
3- ریشه و ریزوم زردچوبه که پودر نشده، در برابر حرارت مقاومتر از پودر آن است، ولی چون بیشتر پودر زردچوبه به فروش میرسد، برای نگهداری طولانی مدت آن بهتر است در جای خنک نگهداری شود. زیرا بخشی از اثرات زردچوبه مربوط به رایجه ( اسانس) آن می باشد و که در اثر حرارت یا مرور زمان کاسته می شود، خواص زردچوبه کهنه کمتر از زردچوبه تازه است.
