بنفشه

نام فارسی: بنفشه معطر، بنفشه

نام علمی:  Viola odorata

نام عمومی:  Sweet violet

نام انگلیسی:  Sweet violet

نام خانواده: Violaceae  (بنفشه)

گیاه شناسی: 

بنفشه معطر گیاهی است علفی و بوته ای که پایا و چند ساله می باشد. برگ های قلبی شکل گیاه دمبرگ درازی دارند که از محل مشترکی در ناحیه یقه گیاه( تقریبا هم سطح با زمین) خارج می شوند. گل ها به صورت منفرد روی دمگل و گیاه قرار گرفته اند. دمگل ها در محل اتصال به گل حالت خمیده و عصا مانند دارند.

گل ها معطر و اغلب بنفش رنگ و به ندرت سفید و یا گِلی رنگ هستند( البته در بعضی نمونه ها ممکن است قسمت های کمی از گلبرگ سفید و یا گِلی رنگ باشد). میوه گیاه به صورت پوشینه و حاوی تعدادی دانه زرد رنگ است.این گیاه عموما در نواحی سایه دار و مرطوب می روید و برای استفاده دارویی به صورت وسیع کشت می شود. 

ترکیبات مهم:

مهمترین ترکیبات گیاه، اسانس و مواد رنگی آن است. مواد رنگی را می توان به وسیله آب استخراج کرد. این مواد با اسید ها و قلیایی ها به رنگ های سبز، زرد و قرمز در می آیند و از آنها به عنوان معرف PH استفاده می کنند. یک گلوکزید به نام ویولاکورسیتین در گیاه و به خصوص در ریزوم های آن وجود دارد که میتوان آن را با روشی خاص از گیاه استخراج نمود. طبق دارونامه( فارماکوپه) انگلستان خواص مهم گیاه مربوط به این گلوکزید است. همچنین اسید سالی سیلیک در جریان تجزیه و تخمیر مواد گیاه به دست می آید. از این گیاه عطری حاصل می شود که بسیار گران قیمت است؛ به همین دلیل بسیاری از عطر های موجود در بازار با نام این گیاه ولی با استفاده از مواد مصنوعی تهیه می شود.
دیگر ترکیبات بنفشه شامل مووسیلاژ، آنتوسیانین و یک ماده مهم به نام ویولین می باشد. ویولین آلکانوئیدی است که تاثیراتی شبیه به امتین ( تهوع آور) دارد.

دارو شناختی و اثرات مهم:

از این گیاه شربتی تهیه می شود که به عنوان یک ماده رنگی، طعم دهنده طبیعی استفاده می شود. در قدیم شربت بنفشه را برای رفع تورم چشم ها، رفع بی خوابی، درمان یرقان، درمان تب و لرز، برطرف کردن چرک و تورم لوزه ها و صرع استفاده می کردند.
خواص گلوکزید موجود در گیاه هنوز به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته، ولی مطالعات اولیه حاکی از اثر آنتی سپتیکی آن است.
در هومیوپاتی مدرن از تنتور گل تازه برای سرفه های اسپاسمی همراه با تنگی نفس و روماتیسم مچ ها استفاده می شود. 

دانخه های گیاه خاصیت مسهلی و ادرار آور دارند و از آنها در مشکلات مجاری ادرار، به خصوص دفع سنگریزه در مجاری، استفاده می کنند. 

مهم ترین اثرات گزارش شده:

ضد باکتری، ضد التهاب، ضد تب، CNS دپرسانت، ملین، مسهل، معرق، ادرار آور، تهوع آور، خلط آور، قارچ کش، خواب آور، کاهش دهنده پرفشاری خون، شل کننده عضلات، مقوی اعصاب و مسکن.